Tarihçe

İlklerin Bölümü

Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü 1982-83 öğretim yılında Hacettepe Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu çatısında İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı olarak kurulmuştur. Bölümümüz, 1987 yılında Edebiyat Fakültesi’ne bağlanmıştır. 1992 yılında Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı, 2007 yılında ise Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı kurulmuştur. Bu güne kadarki Bölüm Başkanları sırasıyla, Prof. Dr. Saadet Bozkurt, Prof. Dr. Deniz Bozer, Prof. Dr. Berrin Aksoy’dur. Bölüm başkanlığını görevini şu anda Prof. Dr. Ayfer Altay yürütmektedir. Bölüme kadrolu olarak alınan ilk akademik personel Prof. Dr. Ayfer (Akansel) Altay, Prof. Dr. Berrin (Karayazıcı) Aksoy ve daha sonra Doç. Dr. Aymil Doğan’dır. Ardından Doç. Dr. Asalet Erten bu bölümde çalışmaya başlamıştır. Bununla birlikte Türkiye’de çeviribilim alanında eğitim alarak bu alanda ders vermeye başlayan ilk öğretim üyesi de halen bölümümüzde çalışmakta olan Yrd. Doç. Dr. Elif Ersözlü’dür.

Mütercim-Tercümanlık Bölümü'nün kuruluş amacı, bilimsel yöntemler çerçevesinde hukuk, iktisat, edebiyat, sosyal, teknik ve fen bilimleri, tıp, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, maliye ve benzeri birçok konuda ve çağın gerekleri doğrultusunda gelişmekte olan yeni alanlarda İngilizce-Türkçe, Fransızca-Türkçe ve Almanca-Türkçe dil çiftleri çerçevesinde yazılı ve sözlü çeviri yapabilecek bilgili, kültürlü, entelektüel altyapıya sahip, mesleğin gerektirdiği becerilerle donanmış ve bu alanda büyük ölçüde gereksinim duyulan nitelikli mütercim ve tercümanlar yetiştirmektir. 2009 yılı itibariyle bölümümüz daha derinlikli ve profesyonel sözlü ve yazılı çeviri eğitimi vermeye başlamıştır. Buna göre lisans öğrencileri 5. dönem başlangıcında Sözlü Çeviri Yatkınlık Sınavı’na girerek başarılı oldukları takdirde öğrenimlerine sözlü çeviri grubunda devam etmekte ve böylece öğrencilere istekleri, yetenekleri, bilgi ve becerileri doğrultusunda daha kaliteli bir eğitim sunmak hedeflenmektedir. Öğrenciler bu programın sonunda sözlü çevirmen olarak mezun olmaktadırlar.

Gelişerek Çeşitlenen Programlar

Bölümümüzde 2003-2004 öğretim yılında İki Dilli Diploma programına başlanmıştır. 2007-2008 öğretim yılından itibaren Strazburg Üniversitesi’yle birlikte Strazburg Diploması Programı eğitimi verilmektedir. Bugüne kadar 25 öğrenci Strazburg Diploması Programı’ndan mezun olmuştur. 2009-2010 öğretim yılından itibaren kendi öğrencilerimize Çift Anadal eğitimi, Üniversitemizin diğer bölümlerine ise Yandal eğitimi verilmektedir. Tüm bu programlar ile birlikte Staj Programı, zaman içinde standartlaştırılmış, ilgili kılavuzlar hazırlanmış ve yürütme koordinatörlere bağlanarak karar alma mekanizması ile öğrenci arasındaki bilgi akışı ve danışmanlığın daha sağlıklı bir şekilde işlemesi sağlanmıştır. Öğrencilerimiz bölüm web sayfası ile birlikte koordinatörlerin kişisel web sayfaları ve resmi sosyal medya hesaplarından programla ilgili bilgi edinmekte, sorularına en kısa sürede yanıt bulmakta ve sorunlarını giderebilmektedir. Öğrencilerin öğretim görevlileri koordinatörlüğünde kurduğu tematik e-posta grupları yine bilgi akışını hızlandıran bir gelişme olarak zaman içinde ortaya çıkmıştır. Bölümün hedefleri arasında internet üzerindeki bilgi ve belge paylaşımını bütünleşik bir uzaktan eğitim platformu üzerine yerleştirmek ve bir mezun veri tabanı oluşturmak bulunmaktadır.

Bölüm müfredatı sürekli izlenmekte olup, tarih içinde çağın ve piyasanın gereklerine ve dünyadaki çeviri eğitiminin gelişimine paralel bir şekilde değişikliklere uğrayarak yenilenmektedir. 2001 yılında Bologna süreci ve ikili protokol kapsamında bölüm müfredatı Strazburg Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nün müfredatı ile uyumlu hale getirilerek Çift Diploma Programı’na zemin hazırlanmıştır. 2009-2010 öğretim yılı itibariyle gerçekleşen son değişiklik ile bölüm, temel derslerin yanı sıra modüler yapısı, Mizah Çevirisi, Kadın Araştırmaları ve Çeviri, Araştırma Teknikleri, Türk İşaret Dili gibi Türkiye’de ilk sayılabilecek seçmeli dersleri, çeviri araçları, film ve altyazı çevirisini konu edinen teknik ağırlıklı dersleri ile çağının ötesinde, bilimsel derinliğe sahip ve iş dünyasının beklentilerini karşılayan bir müfredata kavuşmuştur. Bu derslerin verilebilmesi için teknik olanaklar giderek arttırılmış, bu bağlamda Çeviri Araçları, Terim Çalışmaları, Çevirmenler için Bilgi Teknolojileri gibi derslerin verildiği bilgisayar dersliği kurulmuş ve kapasitesi zaman içinde arttırılmış, bilgisayarlar yenilenmiş ve yazılımlar güncellenmiştir.

Zenginleşen Akademik Birikim

Mütercim-Tercümanlık Bölümü akademik kadrosunu her geçen yıl daha da zenginleştirerek, çeviribilimin farklı alanlarında başarılı çalışmalar ortaya koyan öğretim elemanları ile araştırma ve öğretim faaliyetlerine devam etmektedir. Bölümün akademik kadrosu çeviri literatürünü yakından takip etmekle kalmayıp Hindistan’dan Japonya’ya, ABD’den, Çin Halk Cumhuriyeti’ne kadar geniş bir coğrafyada bildiriler sunarak, dünyaca ünlü dergilerde makaleler yayınlayarak çeviribilime katkıda bulunmaktadır. Bölümün akademik kadrosu Türkiye’de çeviri alanında pek çok ilke imza atmıştır. Bunların arasında çeviribilim alanında ilk doçentlik derecesinin bölüm elemanları tarafından alınması; tıp çevirisi, hukuk çevirisi ve sözlü çeviri alanlarında ilk akademik kitapların yazılması ve yayınlanması ile sözlü çeviri alanında ilk doktora ve doçentlik derecelerinin alınması sayılabilir. Bunun yanı sıra bölüm elemanları geçmişten bu yana Türkiye ve dünyanın çeşitli ülkelerindeki kurum ve kuruluşlara bölümde birlikte oluşturulan bilgi ve deneyimlerini aktarmaktadır. Bu öğretim faaliyetleri arasında, TBMM’nin çevirmen kadrosuna, Ankara Üniversitesi’nde düzenlenen bir eğitim programında devlet kurumlarının çevirmen kadrolarına verilen AB hukuku ve AB metinleri çevirisi dersi; AB Bakanlığı, Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Birimi, Bakü Azerbaycan Diller Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kapadokya Meslek Yüksek Okulu gibi kurumlara verilen çeviri araçları eğitimleri sayılabilir. Bölümün öğretim elemanları geçmişten bu yana kendilerini geliştirmek için yine yurt içi ve yurt dışındaki pek çok akademik öğretim faaliyetine katılmaktadır. Öğretim elemanlarımızın stajyer/öğrenci olarak katıldıkları bu türden programlar arasında 1990 yılında AB Komisyonu ve Devlet Planlama Teşkilatı’nın AB Hukuku ve AB metinleri çevirisi alanında sunduğu 6 aylık staj, 2012 yılında çeviribilim alanında dünyanın en saygın yaz okullarından biri olan CETRA’da sözlü çeviri temalı yaz okulu, TermNet tarafından Köln’de düzenlenen terimbilim eğitimi sayılabilir. Bölüm geçmişinden bu güne çok sayıda uluslararası konferansa da ev sahipliği yapmıştır. Bunlara ek olarak akademik personelimiz Hacettepe Üniversitesi’nin çeşitli birimlerine hem yazılı hem sözlü çeviri desteği sağlamaktadır. Bu faaliyetlerin arasında bölümün 2012 yılı itibariyle güncel web sayfasının bölümümüzce İngilizceye çevrilmesi de yer almaktadır.

Hocaları Yetiştiren Okul

Mütercim-Tercümanlık Bölümü kurulduğu günden bu yana toplam 1414 mezun vermiştir. Mütercim-Tercümanlık lisans diplomasına sahip öğrenciler için geniş bir kariyer yelpazesi bulunmaktadır. Mezunlar, özel sektör ve devlet sektörünün çevirmen gerektiren bütün kurum ve kuruluşlarında, örneğin ticaret, dış ilişkiler, teknik, bilim, hukuk, tıp, medya, yayıncılık ve turizm alanlarında çalışma olanağına sahiptir. Mezunlarımız henüz öğrencilik sürecinde uluslararası organizasyonlarda çevirmenlik yapmakta ve staj olanağı sayesinde geçmişten bu yana sektörle dirsek teması halinde bulunmaktadırlar. Bölümün akademik personelini kendi altyapısından yetiştirmesi, usta-çırak ilişkisinin sağlamlaşmasına ve Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık ekolünün oluşmasına yardımcı olmuştur. Bu ekol mezunların çeviriye bakış açılarından, profesyonelliklerine, etik değerleri sahiplenişlerinden, diğer mezunlarla ilişkilerine kadar pek çok noktada kendini belli etmektedir. Özellikle Ankara çeviri camiasında Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü mezunu olmak bir itibar unsuru olagelmiştir.

Mütercim-Tercümanlık Bölümü, Boğaziçi Üniversitesi Çeviribilim Bölümü ile birlikte ülkemizde çeviri alanında akademik düzeyde eğitim veren ilk bölümdür. Dolayısıyla şu anda Türkiye’nin dört bir yanındaki üniversitelerin mütercim-tercümanlık ve çeviribilim bölümlerinde çalışan sayısız akademisyen bölümümüzden mezun olmuştur. Bu açıdan bakıldığında Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü tarih içinde kendisine çeviribilim alanında bir ekol yaratabilmiş ve “hocaları yetiştiren okul” olarak haklı bir üne kavuşmuştur.

Tüm bunların ışığında geçmişin birikimini eskiyip yıpranmadan geleceğe taşımayı hedefleyen Mütercim-Tercümanlık Bölümü zaman içinde açılan anabilim dalları, zenginleşen akademik kadrosu, öğrenci profili ve teknik olanakları ile ülkemizde bulunan ve sayıları yaklaşık 55’e varmış mütercim-tercümanlık ve çeviribilim bölümleri arasında son derece önemli ve önde gelen bir konumda bulunmaktadır. Bununla birlikte geride bırakılan 30 yıl, bölümün sadece dersliklerine, koridorlarına, ofislerine sinmekle kalmamış, Hacettepe Mütercim-Tercümanlık ailesinin bir parçası olmuş her bireyde yaşamaya devam eden bir tür “bölüm ruhu” oluşmasını sağlamıştır. Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü tarihi boyunca tüm somut başarılarının yanı sıra bu ruhun korunmasına ve güçlenmesine büyük önem vermiştir.

Anabilim Dalları

İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı

İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı bölümün ilk anabilim dalıdır. Dolayısıyla, bölümün tarihi aynı zamanda anabilim dalının da tarihidir denilebilir. 1992 yılında bu anabilim dalında Yüksek Lisans Programı açılmıştır. İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı yüksek nitelikli öğrenci profili ve mezun ağı, öğretim üye ve görevlilerinin dünyanın dört bir yanında yürüttüğü bilimsel çalışmalar, geçmişi 30 yıla dayanan bilgi birikimi ve ekolü, sürekli yenilenen dinamik yapısı ile Türkiye’de çeviribilim ve çeviri pratiği alanlarında standart oluşturan, eğilimleri belirleyen akademik kurumdur.

2011 yılı itibariyle üniversiteye giriş sınavında Türkiye 37.si ile 1284.sü aralığındaki öğrenciler İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’nda yüksek öğrenim görmeye hak kazanmıştır. Anabilim dalı ilk mezunlarını 1988 yılında vermiştir.

Anabilim Dalı’nın şu anki kadrosu aşağıdaki gibidir:

  • Prof. Dr. Ayfer Altay (İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı Başkanı ve Mütercim-Tercümanlık Bölüm Başkanı)
  • Prof. Dr. Asalet Erten
  • Doç. Dr. Aymil Doğan
  • Doç. Dr. Orhun Yakın
  • Yrd. Doç. Dr. Elif Ersözlü
  • Yrd. Doç. Dr. Hilal Erkazancı Durmuş
  • Yrd. Doç. Dr. Yeşim Dinçkan
  • Öğr. Gör. Dr. Sinem Sancaktaroğlu Bozkurt
  • Araş. Gör. Fatma Aksoy Şarkış
  • Araş. Gör. Sezen Ergin Zengin
  • Araş. Gör. Alper Kumcu
  • Araş. Gör. Cihan Alan
  • ÖYP Araş. Gör. Bahattin Arslan
  • ÖYP Araş. Gör. Eliz Hemen
  • ÖYP Araş. Gör. Ayşe Saki

İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’na geçmiş yıllarda emeği geçen öğretim görevli ve üyeleri aşağıdakilerdir:

  • Prof. Dr. Deniz Bozer
  • Prof. Dr. Berrin Aksoy
  • Prof. Dr. Alev Bulut
  • Prof. Dr. Lale Demirtürk
  • Doç. Dr. Saadet Bozkurt
  • Doç. Dr. Neslihan Yetkiner
  • Yrd. Doç. Dr. İsmail Boztaş
  • Yrd. Doç. Dr. Şirin Okyayuz Yener
  • Ülker İnce
  • Ayla Tanya Kuradacı Kuş

Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı

1992 yılında, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü’ne bağlı olarak kurulduktan sonra günümüzde giderek çoğalan gereksinimlere cevap vermek üzere hukuktan ve iktisattan tıbba, uluslararası ilişkiler, güzel sanatlar ve edebiyattan teknik alanlara kadar uzanan geniş bir yelpazede bilimsel yöntemler ışığında yazılı / sözlü, ardıl / eş zamanlı çeviriler yapabilecek nitelikte elemanlar yetiştirmeyi amaçlayan Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı, Türkçe-Fransızca iki dilli lisans diploması ile sonuçlanan dört yıllık bir program yürütmektedir.

2011 yılı itibariyle üniversiteye giriş sınavında Türkiye 31562.si ile 1599.su aralığındaki öğrenciler Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’nda yüksek öğrenim görmeye hak kazanmıştır. 1992-1993 öğretim yılında eğitime başlayan anabilim dalı ilk mezunlarını 1996 yılında vermiştir.

Anabilim Dalı’nın şu anki kadrosu aşağıdaki gibidir:

  • Yrd. Doç. Dr. Sezai Arusoğlu (Anabilim Dalı Başkanı)
  • Yrd. Doç. Dr. Zeynep Oral
  • Öğr. Gör. Dr. Şakir Alparslan Yasa
  • Okutman Celal Postacı
  • Araş. Gör. Ceylan Yılmaz
  • Araş. Gör. Filiz Tokalak

Fransızca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’na emeği geçen öğretim görevli ve üyeleri aşağıdakilerdir:

  • Prof. Dr. Ekrem Aksoy
  • Prof. Dr. Ayşe Kıran
  • Prof. Dr. Zeynel Kıran
  • Prof. Dr. Ali Demir
  • Prof. Dr. Ece Korkut
  • Prof. Dr. Emin Özcan
  • Prof. Dr. Sevim Sönmez
  • Prof. Dr. Cengiz Ertem
  • Prof. Dr. Suna Timur Ağıldere
  • Prof. Dr. Ayşe Alper
  • Yrd. Doç. Dr. Arsun Yılmaz
  • Yrd. Doç. Dr. Nizamettin Kasap
  • Dr. Nebahat Açıktan
  • Dr. Nezahat Tepedelenli
  • Öğr. Gör. İsmail Emir
  • Öğr. Gör. İsmet Birkan
  • Araş. Gör. Elif Divitçiolu
  • Araş. Gör. Saime Evren Köylü
  • Araş. Gör. Duygu Çurum Duman
  • Araş. Gör. Hande Burdag

Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı

Devam eden AB müzakereleri ve AB’de Almanya’nın ağırlığı, ekonomik ve kültürel ilişkilerimizin en yoğun olduğu ülkelerin Almanca konuşulan ülkeler olması gibi gerçekler ışığında ortaya çıkan nitelikli Almanca mütercim-tercüman ihtiyacını Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü deneyimi ile karşılamanın hedeflendiği, 2006 yılının son aylarında başlayan kuruluş çalışmaları, Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’nın kuruluşunun 24 Nisan 2007 tarihinde Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanması ile sonuçlanmıştır.

2011 yılı itibariyle üniversiteye giriş sınavında Türkiye 293.sü ile 3563.sü aralığındaki öğrenciler Almanca Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’nda yüksek öğrenim görmeye hak kazanmıştır. Anabilim dalı ilk mezunlarını 2011 yılında vermiştir. Anabilim Dalı’nın şu anki kadrosu aşağıdaki gibidir:

  • Doç. Dr. Ender Ateşman (Anabilim Dalı Başkanı)
  • Yrd. Doç. Dr. Fatma Doğanay
  • Yrd. Doç. Dr. Recep Özbay
  • Öğr. Gör. Dr. Nurhan Baş
  • Araş. Gör. Nurel Cengiz
  • Araş. Gör. Özlem Demirci

Yürütmekte Olduğumuz Programlar

  1. Çift Anadal Programı (ÇAP): Çift Anadal Programı Üniversite’nin belirlediği şartları yerine getiren öğrencilerin, bölümümüzün anadalları arasında gerçekleştirebildiği ve başarılı oldukları takdirde, kendi anabilim dalları haricinde çift anadal yaptıkları anadalın da diplomasını elde etmeye hak kazandıkları programdır. Yalnızca iki yabancı dili iyi düzeyde bilen ve bunu KPDS veya eşdeğeri bir sınavla kanıtlayan öğrenciler, not ortalaması gibi şartları da yerine getirdikleri takdirde üçüncü ya da beşinci sömestrler arasında bu programa katılabilirler. Çift Anadal Programı Edebiyat Fakültesi’nde ilk kez bölümümüzde başlamıştır.
  2. İki Dilli Program (İDP): Ait olduğu anabilim dalı dilinin yanı sıra ikinci bir yabancı dil bildiğini KPDS veya eşdeğeri bir sınavla kanıtlayan öğrenciler iki dilli Mütercim-Tercümanlık diploması programına devam edebilirler. Programı başarıyla tamamlayan öğrencilere, örneğin, "İngilizce-Fransızca", "İngilizce-Almanca" ya da "Almanca-Fransızca" gibi iki dilli diploma verilir.
  3. Strazburg Diploması Programı: İki dilli program ya da çift anadal programında olan öğrencilerin yanı sıra bölümün çeviri eğitimi verdiği iki yabancı dili iyi düzeyde bilen öğrenciler, 3. sınıfın sonunda belirli gerekli yerine getirip, belirli derslerde başarılı olduktan sonra, Strazburg ve Hacettepe Üniversitesi öğretim üyelerinden oluşan bir jüri tarafından yapılacak olan sınava girerler. Bu sınavda da başarılı olan ve Strazburg Diploması Programı’nı başarıyla tamamlayan öğrenciler 4. yılın sonunda hem Hacettepe hem de Strazburg Üniversitesi’nin diplomasını alır. Çift diplomalı öğrenciler, isterlerse bölümü bitirdikten sonra 5. yılda Strazburg Üniversitesi yüksek lisans programının ikinci yılına kendi olanakları ile katılabilir ve başarılı olmak koşuluyla Strazburg Üniversitesi'nin Yüksek Lisans diplomasını da alabilir. Bu program Fransız Büyükelçiliği tarafından desteklenmektedir.
  4. Yan Dal Programı: Edebiyat Fakültesi’nin farklı bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler Üniversite tarafından belirlenen şartları yerine getirdiği takdirde, kontenjanlar çerçevesinde Mütercim-Tercümanlık Bölümü’nün sunduğu belirli dersleri alarak, öğrenimlerinin sonunda başarılı oldukları takdirde bölümün vereceği yan dal sertifikasını almaya hak kazanırlar.
  5. Staj Programı: Mütercim-Tercümanlık Bölümü öğrencilerinin mezun olabilmeleri için öğrenim gördükleri gruba göre sözlü ya da yazılı çeviri stajı yapması ve 8. dönemde verilen Sözlü ya da Yazılı Çeviri Stajı dersinde başarılı olmaları zorunludur. Öğrenciler öğrenim gördükleri anabilim dalının staj koordinatörü rehberliği ile herhangi bir özel şirket ya da devlet dairesinde en az 15 işgünü, en fazla 3 ay çeviri stajı yapar. Dersi aldıklarında ise bölümümüzce hazırlanmış Staj Kılavuzu’nda belirtilen şekilde staj klasörlerini hazırlayıp, değerlendirmesi için ders sorumlusuna teslim ederler. Staj sürecinin sorunsuz geçmesi için staj koordinatörleri gerekli evrakı yakından takip etmekte ve öğrencilerle stajın en başından belgelerin teslim edildiği son noktaya kadar ilgilenmektedir. Yazılı çeviri grubu öğrencileri stajlarında çevirmenliğin haricinde editörlük, yayın koordinatörlüğü gibi görevler de üstlenebilmektedir. Sözlü çeviri grubunda olan öğrencilerin olanaklar ölçüsünde, öğretim elemanlarının sorumluluğunda Ankara içi ve dışında düzenlenen kongrelere andaş çevirmen olarak katılarak deneyimlerini artırma olanağı sağlanır. Öğrencilerimiz geçmiş yıllardan bu yana Ankara’nın çevirmen istihdam eden tüm kurum ve kuruluşlarında staj yapabilmektedir. Bu kurumların arasında TBMM, Bakanlıklar, Anayasa Mahkemesi, Tübitak, TRT, Birleşmiş Milletler bulunmaktadır. Yanı sıra öğrencilerimiz, Hürriyet Daily News gibi yabancı dilde yayın yapan gazete ve çeviri yayınlayan dergilerde çalışabilmekte, hatta çeviri haricinde kendi haberlerini de yapabilmektedirler. Deneyimlerimiz ve işverenlerin öğrencilerimize verdikleri değerlendirme puanları, staj programının hem öğrenci hem de işveren açısından son derece faydalı olduğunu ve programın öğrencilerimize deneyim kazandırmanın ötesinde onlara iş dünyasının kapılarını henüz öğrenciyken araladığını göstermektedir.

Sözlü Çeviri Eğitimi Programı

Bölümümüz sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları açısından da birçok ilke imza atmıştır. Bölümümüz akademik kadrosundan bir öğretim üyesi, çeviri alanında açılan ilk okul olan Cenevre Üniversitesi, Mütercim-Tercümanlık Yüksek Okulu’nun Eğiticilerin Eğitimi programına Avrupa Parlamentosu bursu ile katılmıştır ve ülkemizdeki ilk betimsel ve deneysel çalışmaları, tezleri Bölümümüzde yönetmektedir. Sözlü çeviri derslerine giren öğretim üyelerimiz, bu alanın uygulama boyutunda profesyonel olarak sözlü çeviri yapmakta; böylelikle derslerini her alanda hem güncel bilgilerle donanık olarak gerçekleştirmekte, hem alanın gerektirdiği zihinsel beceriler açısından aktif kalmakta hem de araştırmaları ve tezleri bu deneyimler doğrultusunda yönlendirmektedirler. Ayrıca üniversite dışından gelen ve bu alanda akredite olmuş profesyonel sözlü çevirmenler de bölümümüz öğrencilerine ders vermekte ve yatkınlık sınavında jüri olarak görev almaktadırlar. 1991 yılında 36 kişiye hizmet vermek üzere inşaatı tamamlanan andaş (simultane) çeviri eğitim laboratuvarının, 2012 güz döneminde yepyeni ve benzersiz özelliklere sahip olarak, 50 kişiye hizmet vermek üzere yenilenmiş haliyle açılışı yapılacaktır. 1999 depremlerinden sonra, Çeviri Derneği (sivil toplum kuruluşu olarak), üniversite ve sivil savunma teşkilatının üçlü işbirliği doğrultusunda İstanbul Üniversitesince başlatılan ve dünyada benzeri olmayan bir çeviri türü olarak Afette Rehber Çevirmenlik çalışmalarında, 2000 yılından bu yana bölümümüz aktif olarak çalışmakta ve eğitim vermektedir. Son eğitim programı geliştirme çalışmasıyla Acil Durum ve Afet Çevirmenliği dersine bölüm müfredatında da yer verilmiştir. Bölümümüzden bir öğretim üyesi, Üniversitemizin HAMER (Hacettepe Üniversitesi Afet Araştırma ve Uygulama Merkezi) Danışma Kurulu üyeliğine seçilmiştir; dolayısıyla, bu merkezle “organik bağ” kurulmuş olarak çalışmalar sürdürülmektedir. Buna ek olarak, yine ülkemizde ilk kez Mahkeme Çevirmenliği ve Sağlık Çevirmenliği dersleri sözlü çeviri toplum çevirmenliği kapsamında Bölümümüzün eğitim programında yer almıştır. Yeterlik Sınavı ile sözlü gruba ayrılmış öğrenciler ile sınav uygulamaya konulmadan önce mezun olan öğrencilerimiz, serbest konferans çevirmeni olarak, kurumlarda, özel sektörde ve projelerde profesyonel sözlü çevirmen olarak çalışmaktadır. Mezunlarımızın arasından birçok konferans çevirmeni de Türkiye Konferans Çevirmenleri Derneği (TKTD) bünyesinde kariyerlerine devam etmektedir.

Yüksek Lisans

Bölümümüzün İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı’nda yüksek lisans öğrenimi 1992 yılında başlamıştır. İçinde bulunan bilimsel eğilimler ile koşut bir şekilde devam eden çalışmalar zaman içinde salt çeviri eleştirisinden sosyoloji, bilişsel bilimler, psikoloji, tıp, hukuk, adli bilimler, spor bilimleri vs. gibi alanlarla birleşerek disiplinler arası bir nitelik kazanmıştır. Öğrencilerimiz yaptıkları çalışmalarda kimi zaman kızıl ötesi göz izleme cihazı gibi modern tekniklerinden yararlanmakta, kimi zaman saha çalışmaları ile veri toplamaktadır. Bu şekilde hazırlanan tezler çeviribilimin sınırlarını genişletmekte ve ona yeni ufuklar kazandırmaktadır. Program başladığından bu yana bölüm bünyesinde 100’ün üzerinde yüksek lisans tezi yazılmıştır.

Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi

Çeviribilim ve Uygulamaları dergisi Türkiye’de alanında ilk akademik dergidir. Dergimiz 1991 yılında yayına başlamış, o tarihten bu yana ulusal ve uluslararası akademik yayınlarla yayın hayatına devam etmektedir. Çeviribilim ve Uygulamalar hakemli bir dergidir ve MLA ile indekslenmektedir. Dergi yılda bir kez çıkmaktadır. Derginin yayın kurulunda Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Belçika, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail gibi ülkelerde yer alan üniversitelerde çalışan saygın akademisyenler yer almaktadır.

Hacettepe Üniversitesi Çeviri Topluluğu (HÜÇEV)

HÜÇEV, Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü öğrencilerinin 2000 yılında kurmuş ve yıllar içinde bölüm akademik danışmaları ile geliştirerek büyütmüş olduğu öğrenci topluluğudur. Başta mütercim-tercümanlık bölümü öğrencileri olmak üzere çeviri ile ilgilenen tüm Hacettepe öğrencilerini bir araya getirecek farklı etkinlikler düzenleyerek bilgi paylaşımı sağlamayı, eğlenerek kaynaşmayı ve öğrencilerin müstakbel meslekleriyle bağlarını kuvvetlendirmeyi amaçlayan HÜÇEV, kurulduğu yıldan bu yana bünyesindeki çeşitli birimlerle bu amaçlarını en iyi şekilde yerine getirmiştir. Topluluk dinamik içyapısı ve geniş faaliyet yelpazesi ile kuruluşundan bu yana sayısız etkinlik gerçekleştirmiştir. Yemek organizasyonları, film gösterimleri, doğa gezilerinin yanı sıra HÜÇEV bölüme çeviri dünyasından konuşmacılar çağırarak alanın önemli isimlerini çeviri öğrencileri ile buluşturmaktadır. Ayrıca topluluk bölüm içinde ve dışında uygulamaya dayalı çeviri atölyeleri düzenleyerek çevirinin deneysel boyutunu ve sınırlarını bölüm öğretim elemanları ile birlikte keşfetmektedir. “Babil’in Çocukları” isimli e-derginin hazırlanması yine topluluk faaliyetleri arasında yer almaktadır. Tiyatro etkinlikleri HÜÇEV’in son derece titizlikle yürüttüğü ve üzerinde önemle durduğu etkinlikler olagelmiştir. Tiyatro grubu öğrencileri bölüm danışmanlarının ve Ankara Devlet Tiyatrosu’ndan uzmanların koordinatörlüğünde son iki sezonda iki oyun (High Stakes – Tek Celsede Sına-(a)v ve Blithe Spirit – Şen Ruh) çevirip sahneye koymuşlar ve büyük beğeni toplamışlardır. Tiyatro grubu Türkçeye çevirdiği bu oyunları Ankara içinde ve dışında farklı üniversitelerde de sahneleme yolunda çalışmalarını sürdürmektedir.

HÜÇEV temel faaliyetlerinin yanı sıra HUMUN (Hacettepe University Model United Nations) etkinliklerini kendi çatısı altında yürütmekte, kuruluşundan bu yana da Türkiye Çeviri Öğrencileri Birliği’nin (TÜÇEB) de etkin üyeliğini sürdürmektedir. TÜÇEB, 2009 yılında farklı üniversitelerin çeviri topluluklarındaki öğrencilerin bir araya gelerek günümüzde yaşanan bazı sorunları ele almak, aynı meslek grubunda yer alan öğrencileri bir araya toplayarak dayanışma, paylaşım ve birlik ortamı yaratmak amacı ile topluluklar üstü bir platform olarak kurulmuştur. HÜÇEV, TÜÇEB etkinliklerinin organizasyonunda yer almakta ve Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin bu etkinliklere katılımını sağlamaktadır. Bu çerçevede Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü ve HÜÇEV çeviribilim ve mütercim-tercümanlık öğrencilerinin eğitimlerindeki sorunları masaya yatırıp çözümler sunduğu ‘Çeviri Eğitimi’ başlıklı “TÜÇEB I. Ulusal Çeviribilim Öğrenci Çalıştayı”’na ev sahipliği yapmıştır. Basında da kendine yer bulan bu başarılı etkinlik diğer üniversitelerde her yıl devam ederek geleneksel hale gelecektir.

HÜÇEV’in 2007-2012 yılları arasında yeni yönetimiyle birlikte gerçekleştirdiği önemli faaliyetler aşağıdaki gibidir:

  • 2007-2008
  • Aralık 2007 Ermeni Sorunu Konferansı
  • Mart 2008 Safranbolu gezisi
  • Nisan 2008 İstanbul gezisi
  • Nisan 2008 Kariyer Günleri
  • 2008-2009
  • Kasım 2008 İstanbul gezisi
  • Aralık 2008 Tiyatro etkinliği: Töre (Ankara Sanat Tiyatrosu)
  • Mart 2009 MUNTR 2009 İzmir Konferansına katılım
  • 2009-2010
  • Aralık 2009 Gençlerbirliği Teknik Direktörü Thomas Doll ve Çevirmeni ile Çeviri Sorunları Üzerine Söyleşi
  • Şubat 2010 Çeviri Bilinci Konferansı
  • Mart 2010 MUNTR 2010 Antalya Konferansına katılım
  • Mart 2010 Dikte Yazılımı Konferansı
  • Nisan 2010 Line Dancing Kursu
  • Mayıs 2010 Hüçev tarafından çevrilen ve sahnelenen tiyatro oyunu: Tek Celsede Sına-(a)v
  • Mayıs 2010 TÜÇEB (Türkiye Üniversiteleri Çeviri Öğrencileri Birliği) Ankara toplantı koordinasyonu
  • Mayıs 2010 TÜÇEB İstanbul toplantısında Ankara’yı temsil
  • 2010-2011
  • Aralık 2010 EuroAsia 2010 Konferansına katılım
  • Aralık 2010 FLAUMUN-HÜMUN ortak münazara
  • Aralık 2010 Turizm ve Turist Rehberliği Konferansı
  • Ocak 2011 TÜÇEB Ankara Toplantısı
  • Şubat 2011 Tiyatro Çevirisi Atölyeleri: Blithe Spirit
  • Mart 2011 MUNTR 2011 Antalya Konferansına katılım
  • Mart 2011 TÜÇEB Açılış Etkinliği’ne katılım (İstanbul Arel Üniversitesi)
  • Nisan 2011 TÜÇEB Ankara Toplantısı
  • Nisan 2011 TÜÇEB Çeviribilim Seminerlerine katılım (Edirne Trakya Üniversitesi)
  • Nisan 2011 TRT Haber Dairesi Çevirmeni Baybars Öncü’yle Çevirmenlik Mesleği Üzerine Konferansı
  • Nisan 2011 EUROsimA 2011 Konferansına katılım
  • Mayıs 2011 TÜÇEB Ankara Konferansına katılım (Atılım Üniversitesi)
  • Mayıs 2011 Blithe Spirit oyuncu seçmeleri
  • Ekim 2011 I. Uluslararası Çeviribilim ve Terimbilim Kurultayı’na katılım (Kırıkkale)
  • Ekim 2011 İngilizce Konuşma Konuşma Kulübü (1) (Öğrencilere güncel konularla ilgili İngilizce konuşmaları için bir ortam sağlamak amacıyla belli aralıklarla düzenlenen etkinliktir.)
  • Aralık 2011 Euroasia MUN konferansına Hacettepe delegasyonu olarak katılım
  • Aralık 2011 Teknik Metin Yazarlığı ve Çevirisi Konferansı
  • Ocak 2012 Araştırma Teknikleri Atölyesi
  • Mart 2012 MUNTR konferansına Hacettepe Delegasyonu olarak katılım
  • Nisan 2012 ÇİD-TÜÇEB Mesleğe Hazırlık Toplantıları
  • Nisan 2012 HÜÇEV Kermesi
  • Nisan 2012 Eurosima konferansına Hacettepe delegasyonu olarak katılım
  • 4 Mayıs 2012 TÜÇEB I. Ulusal Çeviribilim Öğrenci Çalıştayı – Hacettepe Üniversitesi
  • Mayıs 2012 ŞEN RUH adlı Tiyatro Oyununun Sergilenmesi

HÜÇEV etkinliklerin yanı sıra, İMT birinci sınıf öğrencilerimiz yine öğretim elemanlarının (Araş. Gör. Alper Kumcu ve Araş. Gör. Fatma Aksoy) koordinatörlüğünde 2012 yılında ilk kez aldıkları yabancı dilde konuşma dersine paralel olarak gerçekleştirilen (İngilizce) Münazara Maçı etkinliği düzenlemişlerdir. Etkinlik her yıl geleneksel olarak düzenlenecektir.

Dünyanın Hep Bir Adım Önünde: Geçmişten Günümüze Uluslararası Anlaşmalar ve Projelerimiz

Strazburg Diploması Programı

2001 yılında başlatılan görüşmelerle ve çalışmalarla Bölüm müfredatının özellikle 4. Sınıf dersleri Strazburg Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Mütercim-Tercümanlık Enstitüsünde yürütülmekte olan Yüksek Lisans Programının müfredatına uyarlanmıştır. Böylece 4. sınıf derslerimiz, adı geçen Üniversitede yürütülmekte olan 2 yıllık Mütercim-Tercümanlık Yüksek Lisans Programının ilk yılında okutulan derslere eşdeğer sayılmıştır. 2006 yılında Hacettepe Üniversitesi ve Strazburg Üniversitelerinin Rektörleri tarafından Üniversitemizin Rektörlük Makamında bir Protokol imzalanmıştır. Bu Protokole göre Strazburg Diploması Programı adıyla yürütülen Programımızdan mezun olan öğrenciler hem Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Diploması, hem de Strazburg Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Diploması almaktadır. Programa çift yabancı dil bilen öğrenciler, 3. sınıfın sonunda, 4. sınıfa geçerken hem Strazburg Üniversitesinden gelen hem de Bölüm öğretim elemanlarımızdan oluşan bir heyet tarafından yapılan yazılı ve sözlü sınav ile alınmaktadır. Sınavda başarılı olan öğrenciler 4. sınıfta belirli dersleri alıp belirli yükümlülükleri yerine getirdikten sonra başarılı olurlar ise Strazburg Üniversitesinin de diplomasını almaya hak kazanmaktadır. Bu diploma Avrupa’da da geçerlidir. Adı geçen programdan ilk mezunlarımızı 2007 yılında vermiş bulunuyoruz. İlk diplomaları vermek üzere adı geçen Üniversiteden Rektör yardımcısı ve Enstitü Müdürü bizzat gelmişlerdir. Bu güne kadar Programdan yaklaşık 25 öğrenci mezun olmuştur. Programımız Fransız Büyükelçiliği tarafından desteklenmektedir. Bu programdan birincilikle mezun olan öğrenciye Fransız Büyükelçiliği 1 senelik burs vermektedir. Bu burs ile öğrenci Strazburg Üniversitesindeki bahsi geçen Yüksek Lisans Programının 2. senesine de devam edip oradan Yüksek Lisans Diploması da alabilmektedir. Protokol bu yıl Sayın Rektörümüz Prof. Dr. Murat Tuncer ve Strazburg Üniversitesi Rektörü tarafından Haziran ayında imzalanarak yenilenmiş ve uzatılmıştır.

Benzer bir protokolün Leipzig Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü ile de düzenlenmesi için görüşmeler ve çalışmalar başlamıştır.

Azerbaycan Bakü - Azerbaycan Diller Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Fakültesi’nin Müfredatını Geliştirme Projesi

Bu Projemiz TİKA tarafından desteklenmektedir. 1.Nisan 2009 tarihinde TİKA ya sunulan bir Projeyle başlamıştır. Adı geçen Üniversite bölümümüzle aynı zamanda Bakü’deki TİKA temsilciliğine de proje sunmuştur. Proje kapsamında Bölümümüzden öğretim elemanları müfredatın çeşitli konularını kapsayan seminerler vermek üzere Bakü Azerbaycan Diller Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Fakültesine gitmekte, oradan öğretim elemanları programımızı incelemek, bilgilerini artırmak için bölümümüze gelmektedir. Bakü’deki TİKA adı geçen fakülteye proje kapsamında simultane çeviri laboratuvarı kurmuş, bölüm elemanlarımız da orada çeviri araçlarının (ilgili bilgisayar programları) kullanımını öğretmek üzere gitmişlerdir. Bu proje kapsamında 2009 yılında Azerbaycan Diller Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü arasında her iki üniversitenin Rektörleri tarafından bir Eğitim İşbirliği Protokolü imzalanmıştır.

Ayrıca bahsi geçen Müfredat Geliştirme Projesi, Essex Üniversitesi (İngiltere), Milano Linguistik Dil Okulu (İtalya), Leipzig Üniversitesi (Almanya), Strazburg Üniversitesi’nin (Fransa) birlikte yürüttükleri 5 ortaklı bir Avrupa Birliği Projesine (Tempus Projesi) dahil edilmiştir. Konuya ilişkin toplantılar Essex ve Bakü’de yapılmıştır.

Kazakistan/Almaata Ablai Khan Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Müfredatını Geliştirme Ve Eğiticilerin Eğitimi Projesi

Bu Projeyi Strazburg Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Mütercim-Tercümanlık Enstitüsü, Azerbaycan Diller Üniversitesi, AUF (Agence Universitaire de la Francophonie-Üniversitelerarası Frankofoni Ajansı) ve Bölümümüz birlikte yürütmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere, Ablai Khan Üniversitesinde çeviri konusunda eğiticilerin eğitimine ve mütercim-tercümanlık müfredatını geliştirmeye yönelik bir projedir.2010 yılında başlamıştır, halen devam etmektedir.

Kültürlerarası Diyalog Ve Özel İletişim İçin Terminoloji Projesi-Terminology for Cross Cultural Dialogue and Specialized Communication: Termturk

Bölümümüz tarafından geliştirilen bu proje yaklaşık 294.000 Avroluk bütçesiyle Avrupa Birliği ve Türkiye arasındaki Sivil Toplum Diyaloğunun Geliştirilmesi Projesi’nin üniversite kapsamında önemli bilişenlerindendir ve 2008-2010 yılları arasında yürütülmüş olan bir Avrupa Birliği Projesidir. Ortaklarımız Viyana Üniversitesi (Avusturya) , Köln Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Almanya), Temeşvar Politeknik Üniversitesi (Romanya) ve Başkent Üniversitesidir. Paydaşlarımız ise Avrupa’nın en büyük Terminoloji ağı olan TermNet ve InfoTerm’dir. Bu projeyle Terminoloji konusunun önemine Türkiye’de ilk kez dikkat çekilmiş, ortaklarımızın ülkelerinde toplantılar yapılmış, terminoloji konusunda seminerlere ve yaz okuluna katılınmıştır. Proje kapsamında 12 yüksek lisans öğrencimiz ve bölüm araştırma görevlilerimiz, masraflar projeden karşılanmak üzere, Köln Uygulamalı Bilimler Üniversitesinde verilen 1 haftalık terminoloji yaz okuluna götürülmüş ve buradan sertifika almışlardır. Daha sonra Türkiye’de ilk kez olmak üzere Terminoloji eğitimi konusunda bir haftalık kurs düzenlenmiştir. Kurs Beytepe yerleşkemizde olmuş ve devlet daireleri ile sivil toplum kuruluşlarından çok sayıda katılımcıyla gerçekleşmiştir. Projenin sonunda uluslararası bir sempozyum düzenlenmiştir. Terminoloji konusunda bu çalışmaların sonucunda Bölümümüz Avrupa’nın en önemli terminoloji ağı olan TermNet e üye olmuştur. TermTurk’ün üniversitemiz için en somut çıktısı üniversite bünyesinde Hacettepe Üniversitesi Terminoloji Araştırmaları Merkezi’nin (HÜTAM) kurulması olmuştur. Bu sayede projenin bilimsel etkisinin katlanarak artması hedeflenmiştir.

Tipps-Terminology Policies, Portal and Services (Terminoloji Politikaları, Portal ve Hizmetler Projesi)

TÜBİTAK tarafından desteklenen bu proje Köln Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Almanya) ile birlikte yürütülmektedir. 2011 yılında başlamış ve halen devam etmektedir. Amacı Köln Üniversitesi ile birlikte çeşitli konularda uluslararası terminolojiler hazırlamaktır.

SOFRECO

Fransa’da yerleşik bir Danışmalık Firması olan SOFRECO tarafından yürütülen ve Kosova-Priştina Üniversitesinde Eğiticilerin Eğitimi Projesinde Hukuk Çevirisi alanında eğiticilerin eğitimi konusunda bölümümüzden kısa dönemli uzman talep edilmiştir. Bu konuda uzmanlığımız ve CV’lerimiz Avrupa Birliği tarafından onaylanmış ve talep kesinleşmiştir.

TEKOM Pilot Projesi

Stuttgart’ta yerleşik Alman TEKOM kuruluşunun Türkiye’deki İnisiyatif Komitesi içinde yer almaktayız. TEKOM (Technical Communication) kuruluşu Teknik yazımın, teknik çevirinin ve teknik terminolojinin önemi üzerinde duran bir kuruluştur. Tekom ile şu anda pilot proje yürütülmektedir.

EMT

Bunlardan başka hazırladığımız Tezsiz Yüksek Lisans Programını Avrupa Mütercim-Tercümanlık Yüksek Lisans Ağı olan EMT Network’e (European Masters in Translation Network) sunulmuştur. Programımız değerlendirme aşamasındadır. Şu an Başvuran Üye statüsünde bulunmaktayız.

Erasmus Anlaşmalarımız

Bölümümüzüm Erasmus Anlaşması imzaladığı üniversitelerden bazıları aşağıda yer almaktadır. Bu Üniversiteler ile sürekli öğrenci ve öğretim elemanı gidiş-gelişi sağlanmaktadır. Bu üniversitelerin sayısı tarih içinde giderek artmıştır ve bu süreç halen devam etmektedir.

  • Hogeschool Gent - Gent/Belçika
  • Institut Superior de Traducteurs et Interpreters - Brüksel/Belçika
  • Karl-Fransez Universitat- Graz/Avusturya
  • Paris VIII - Paris/Fransa
  • Aristotle University of Thessoloniki - Selanik/Yunanistan
  • Institut Libre Marie Haps - Brüksel/Belçika
  • Université de Strazbourg - Strasburg/Fransa
  • Université de Mons-Hainaut - Mons/Belçika
  • Karl-Franzens Universitat - Graz/Avusturya
  • University of Applied Sciences - Köln/Almanya
  • Leipzig University - Leipzig/Almanya
  • Milano Linguistik Okulu - Milano/İtalya

Yaşam Boyu Öğrenim Projeleri

Bu projelerin arasında sayılabilecek TNP-3 Projesi Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü’nün 2005-2007 tarihleri arasında yürüttüğü ve bütün Avrupa ülkelerini ortak olduğu bir Avrupa Birliği projesidir. Amacı yaşam boyu eğitimi ve öğrenimin önemini vurgulamak ve desteklemektir. 2007-2009 tarihleri arasında yürütülen MOLAN Projesi de bölümümüzün aktif olarak yer aldığı benzer temaya sahip bir projedir.

Bu metin Hacettepe Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü adına Araş. Gör. Alper Kumcu tarafından hazırlanmıştır. 2012.

Hacettepe Üniversitesi Mütercim Tercümanlık Bölümü
06800 Beytepe Ankara